omslag omslag

Het paleo dieet, zo fit als een oermens!

Geplaats op 29 mrt 2013

Osteopaten ondersteunen de visie dat gezonde voeding en levensstijl kan bijdragen tot het verkrijgen van een optimale gezondheid. Het Paleodieet sluit hier perfect op aan.

Het Paleodieet is het voedingspatroon van de jager-verzamelaar, de oermens, de caveman. De voeding van onze voorouders, de voeding die ervoor zorgde dat deze gezond en fit waren, de voeding waaraan we ons in de loop van de evolutie hebben aangepast. Deze voeding bestond voor een groot deel uit dierlijke eiwitten en vetten, groente, fruit, eieren, noten en honing. Geen suikers, geen granen geen brood geen melk, kaas en geen frietjes etc.
Het bevat wat meer eiwit en vet en minder (geraffineerde) koolhydraten, er zitten veel micronutriënten (mineralen, vitamines, enzymen etc) in, weinig zout, veel meer gezonde vetzuren, het zorgt voor een goede zuurgraad, bevat minder storende antinutriënten en minder vreemde onnatuurlijke toevoegingen. Het is lekker en heel gezond. Voor details lees onderstaande artikel.

Wat zullen we eten? Hoe lang is het geleden dat deze vraag voor het eerst gesteld is? Hoe lang is het geleden dat we voor het eerst konden kiezen uit meerdere mogelijkheden? Veel vaker zal de vraag zijn geweest: “is er eten?”

Wat is gezonde voeding? Ook al zo’n rare vraag. Door schade en schande wijs geworden wisten we wat eetbaar en niet eetbaar was. Er waren geen 200 verschillende diëten, geen diëtisten met rare praatjes, geen voedingsadviseurs en al helemaal geen universiteiten. Er was gewoon voedsel en je moest blij zijn als je te eten had.

Onze voeding en voedingsgewoontes zijn in korte tijd sterk veranderd. Tot zo’n 10.000 jaar geleden aten we puur uit de natuur. Het was een voedingspatroon waaraan we ons uitstekend hadden aangepast. Het bestond uit vlees, vis, insecten en schelp- en schaaldieren, groente, fruit, noten, eieren en af en toe honing. En allemaal niet gekweekt en gemanipuleerd. Onze voorouders waren sterk en gezond en als ze de geboorte en eerste levensjaren overleefden, hadden ze een hoge levensverwachting. Ze zijn te vergelijken met de nu nog levende jager-verzamelaars en natuurvolkeren.

10.000 jaar geleden was er de landbouwrevolutie die ook wel de paleolithische revolutie wordt genoemd. Van een semi-nomadisch jager-verzamelaar bestaan ging de mens over op de landbouw. Jared Diamond, de bekende auteur van “Zwaarden, paarden en ziektekiemen”en “Ondergang”, noemt het de grootste vergissing van de mensheid (link naar artikel). Het voedselaanbod en ons bewegingspatroon veranderde sterk. Er was dan weliswaar een constanter voedingsaanbod, de kwaliteit werd beduidend minder. Gevolg: een dramatische achteruitgang van onze gezondheid. Antropologen kunnen met het blote oog zien of een skelet afkomstig is van een landbouwer of jager-verzamelaar. Dat van een landbouwer vertoont zichtbare sporen van slijtage en botontkalking.
Ook de leefomgeving veranderde, we gingen met grotere groepen bij elkaar wonen in steden waar het risico van besmettelijke ziekten dramatisch toenam, iets wat bij natuurvolkeren veel minder het geval was.
Door de industriële revolutie veranderde er nog meer. Voeding werd nu ook steeds meer industrieel bewerkt en de hoeveelheid echt natuurlijk voedsel nam af, de toename van suiker en andere geraffineerde koolhydraten en vetten nam toe, er worden veel chemische stoffen aan de voeding toegevoegd en ons leven werd steeds statischer.
De beeldbuisrevolutie is de dolksteek in onze rug, we hoeven onze stoel niet meer te verlaten. We staren een groot deel van de dag naar een beeldscherm en zelfs onze boodschappen doen we via een webwinkel.

Onze genen snappen ons gedrag niet
We zijn steeds verder af komen te staan van het leven waarvoor we genetisch aangepast zijn. Ons lijf is gemaakt om in de natuur naar voeding te zoeken en niet om achter de computer de boodschappen bij de thuisbreng service van de supermarkt te bestellen. Onze voeding bestaat nu grotendeels uit door de mens gefabriceerd spul dat bij lange na niet lijkt op het voedsel dat uit de natuur komt. En dan hebben we het nog niet over de stress van de huidige mens die over heel andere zaken gaat dan waar het voor bedoeld is. Psychosociale stressoren waren vroeger veel minder groot, deze duren vaak erg lang zijn moeilijk op te lossen en maken ons ziek.
Gevolg: ons lijf snapt er niets meer van, we krijgen ziekten die natuurvolkeren en jager-verzamelaars niet hebben, we worden steeds vroeger chronisch ziek, zijn veel te zwaar, zijn altijd moe, lijden aan een collectieve depressie, de gezondheidszorg dreigt onbetaalbaar te worden en wat doen we eraan, ja wat doe we er aan. Van de overheid valt niet veel te verwachten. Alles wat in de gezondheidszorg een beetje op preventie lijkt wordt wegbezuinigd. We zullen het zelf moeten opknappen.

Hoe ziet het paleodieet eruit?
Het dieet of voedingspatroon, dat het beste bij de mens past is het dieet waaraan we ons 200.000 jaar geleden hebben aangepast. Het is een dieet bestaande uit vlees van dieren die in de natuur leven, vis die niet gekweekt is, insecten, eieren, noten, groenten en fruit. Dit dieet is beschreven en onderzocht door Loren Cordain. De term Paleodieet is door zijn wetenschappelijke werk bekend geworden. Bijzonder is dat zijn boek The Paleo Diet uit 2002 steeds beter verkoopt en nu een van de best verkochte dieetboeken in Amerika is. Dus het is geen hype, maar een voedingspatroon dat voor veel mensen werkt. Je wordt fitter, slanker, gezonder, en hebt veel minder risico op het krijgen van de typische westerse welvaartsziekten. Het lijkt zelfs in staat om gezondheidsproblemen zoals beginnende diabetes, acne, hoge bloeddruk, auto-immuunziekten en nog veel meer te beïnvloeden.
Hoe moeten we deze kennis, dat het dieet van de jager verzamelaar veel gezonder is, nu gaan toepassen in de 21e eeuw?

Het stenen tijdperk is voorbij, hoe bootsen we dit dieet nu het beste na?’
Lang niet alle voedingsmiddelen die in het verleden beschikbaar waren bestaan nu nog, en anderen bestaan wel maar mag je niet eten (je mag niet zomaar een wilde eend opeten). Toch zijn er in de gewone supermarkt of bij de natuurvoedingswinkel nog voldoende keuzes om een paleo-menu samen te stellen. Denk aan de volgende voedingsmiddelen:

Vlees
Kies het liefst een biologische variant, of koop het ergens waar je zeker weet dat de dieren niet vetgemest zijn of stijf staan van de antibiotica. Het mooiste is het vlees van dieren die zelf wat normaal is in het wild gegeten en bewogen hebben. Zolang je daar rekening mee houdt zijn er genoeg goede opties: rundvlees, varkensvlees, kippenvlees en kalkoen zijn vrijwel overal verkrijgbaar. Veel Turkse winkels kunnen je bovendien voorzien van lamsvlees en diverse soorten orgaanvlees.
Vlees is lekker gebakken, gedroogd en gerookt.

Vis
Vis is ook gemakkelijk verkrijgbaar. Uit de supermarkten zijn de diepvriesvarianten meestal de beste keuzes. Daarnaast is er nog altijd de visboer. Vraag gerust waar de visboer zijn vis vandaan haalt. Veel zalm wordt gekweekt en is natuurlijk inferieur aan wilde zalm. Je kunt eventueel kiezen voor de kleine soorten vis zoals haring en sardientjes. Deze zijn relatief goedkoop, maar belangrijker is dat er nog niet zo veel zware metalen in opgestapeld zitten en dat ze zich relatief snel voortplanten. Vrijwel alle vis is prima, maar vermijd tilapia en pangasius. Deze soorten zijn meestal gekweekt in een aquarium en zijn lang niet meer zo goed voor je als wilde vis.

Schaal- en schelpdieren:
Mosselen, bepaalde soorten slakken, oesters, kreeften en garnalen zijn ook uitstekende voedingsmiddelen. Gezien het vaak arbeidsintensieve proces van vangen en ontschalen zijn het de wat duurdere varianten.

Groenten
Alle groenten die gebruikt werden voor de opkomst van de landbouw zijn uitstekend geschikt en passen binnen het paleodieet. De in Nederland veel gebruikte aardappel valt daarmee buiten het dieet, deze eten we nog slechts 350 jaar. Peulvruchten (waaronder pinda’s en sojabonen) behoren tevens niet in het paleodieet. Dit laat nog talloze groenten over die wel binnen het paleodieet passen. Te veel om op te noemen. Toch hebben we een poging gedaan om een zo goed mogelijk beeld te geven op het overzicht paleovoedingsmiddelen die te downloaden is.

Fruit
Fruit is een uitstekende bron van energie, vezels, vitamines, mineralen, enzymen en vele andere stoffen. Alle soorten fruit passen binnen dit dieet. Het aantal fruitstukken dat je eet, en ook de specifieke varianten zou je af kunnen stemmen op je doel. Ben je gezond en prima op gewicht? Dan is het niet zo belangrijk hier streng over na te denken. Als je een bloedsuiker probleem hebt of wanneer je veel af wilt vallen kan het verstandig zijn bepaalde soorten fruit (tijdelijk) te mijden. Overleg met een deskundige op dat gebied.

Noten en zaden
Noten en zaden behoren ook tot het paleodieet. Het zijn veelaf goede bronnen van vetten en eiwitten. Van sommige noten wordt meel gemaakt (amandelmeel bijvoorbeeld) en zodoende kun je dit gebruiken in recepten om bijvoorbeeld pizzabodems te maken. Zoals met alles geldt ook hier: overdaad schaadt. Het eten van te veel noten kan de verhouding tussen omega-3 en omega-6 vetzuren nadelig beïnvloeden ten gunste van de omega-6 vetzuren. Daarnaast bevatten noten phytinezuur wat de opname van mineralen kan dwarsbomen. Maar ze zijn bovenal erg lekker!
NB: we hebben het over rauwe, ongezouten noten. Als je ze wilt zouten of kruiden doe dit dan zelf.

Paddenstoelen
Naast champignons, kastanjechampignons en oesterzwammen zijn er nog meer paddenstoelen die prima in het paleodieet passen. Een aantal daarvan staat bekend om hun geneeskrachtige werking. Eén daarvan is de Reichi paddenstoel die ook bij de RAW-food aanhangers zeer populair is. RAW-food aanhangers zijn mensen die voor 100% rauwe voeding eten, we wijden daar nu niet verder over uit.

Kokos
Speciale aandacht voor de kokosnoot! Kokos is een vrij veel gebruikt voedingsmiddel binnen het paleodieet. De olie is uitstekend om in te bakken, en de melk is een uitstekende basis voor sausen, smoothies en als melkvervanger. Het water van de kokosnoot is een zeer mineraalrijke drank.

Kruiden en specerijen
Een goed dieet bevat een breed scala aan verse kruiden en specerijen. Deze zijn te koop in de grotere supermarkten of anders op de markt. Je kunt ze bovendien ook leuk in je eigen tuin, balkon of vensterbank laten groeien. Denk aan peterselie, rozemarijn, tijm, oregano, basilicum, munt etc. Daarnaast is het handig om een voorraad gedroogde kruiden te hebben. Kies bij voorkeur voor biologisch: die smaken sterker en zijn krachtiger.
Met voldoende kruiden kun je een kipfiletje op 20 manieren laten smaken. Zo maak je het paleodieet nooit saai.

Water
De primaire drank uit de oertijd was natuurlijk water. In veel gevallen zelfs bronwater. Er zijn vele goede redenen om water te drinken. Kraanwater is op zich prima. Beter nog is bronwater maar dan wel uit glazen flessen. Vermijd het gebruik van de zogenaamde plastic PET flessen. Deze bevatten een stof die BPA (Bisphenol A) genoemd wordt en in verband is gebracht met hormoongevoelige problemen zoals borst- en prostaatkanker. Neem liever water uit een glazen fles en investeer in een roestvrijstalen flesje voor onderweg.

Overige dranken
Naast puur kokoswater blijven enkel de zelfgemaakte dranken nog als goede optie over. Denk bijvoorbeeld aan water met een klein beetje limoensap of limoenpartjes en een stukje gember en munt. Als dit een paar uur getrokken heeft heb je een heerlijk verfrissende drank.
Koffie en alcohol behoren beperkt gebruikt te worden. De beste keuzes zijn dan espresso en biologische rode wijn.

Voor workshops en individuele begeleiding in de regio Alkmaar kunt u contact opnemen met www.oergezondindepraktijk.nl